Καλοκαίρι και ψυχολογία: Πώς να απολαύσετε τις διακοπές σας χωρίς στρες

Τίνα Γιάκα M.Ed.
Ψυχολόγος-Συμβουλευτική Ψυχολόγος

Οι καλοκαιρινοί μήνες και ιδιαίτερα ο  Ιούλιος και ο Αύγουστος, σηματοδοτούν την έναρξη της άδειας των διακοπών και για πολλούς από εμάς αυτό μαρτυρά την αποστασιοποίηση από την καθημερινή ρουτίνα. Αυτή η εποχή του έτους γίνεται συνώνυμη με τη χαλάρωση, τον ήλιο, τη θάλασσα ή τα βουνά, τους φίλους, το ταίρι και φυσικά περισσότερο χρόνο για τον εαυτό μας και τα χόμπι μας.

Ό,τι λάμπει δεν είναι χρυσός.

Ας προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα αν τα πράγματα είναι όντως όπως τα επιθυμούμε. Το καλοκαίρι φαίνεται να είναι, στην πραγματικότητα, μια εποχή του χρόνου ιδιαίτερα γοητευτική αλλά συνάμα αγχωτική για την ψυχική και σωματική μας υγεία.  Ο λόγος είναι ότι η “καυτή αυτή εποχή» μπορεί να είναι κουραστική (σωματικά) και συχνά απογοητευτική (ψυχικά) με αποτέλεσμα τη μη ικανοποίηση και την αύξηση του στρες.

Πρώτα απ’ όλα το καλοκαιράκι για προφανείς λόγους, είμαστε  σωματικά εκτεθειμένοι. Κάνει ζέστη και ως εκ τούτου δεν αντέχονται τα πολλά ρούχα πάνω μας.  Πολλοί άνθρωποι, ιδίως οι γυναίκες, αλλά και ένας σημαντικός αριθμός των ανδρών, βιώνουν  τη στιγμή της «έκθεσης» με δόσεις άγχους. Η έκθεση είναι άμεσα συνδεδεμένη με το  φόβο της απόρριψης   που προκαλεί αμηχανία, ντροπή και αίσθηση διαρκούς εξέτασης από τους άλλους.

Πρόβα…μαγιώ

Τα περιττά κιλά ή το άκρως αντίθετο, οι ραγάδες, η κυτταρίτιδα, οι κηλίδες στο δέρμα, τα μαλλιά κτλ, πυροδοτούν και ενισχύουν την αίσθηση της ανασφάλειας . Τα ιδεώδη ομορφιάς που επιβάλλονται από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης δεν βοηθούν ώστε να αισθανθούμε πιο σίγουροι. Τα ΜΜΕ αυτήν την περίοδο πολλαπλασιάζουν τις τέλειες και μη ρεαλιστικές  διαφημίσεις με πρωταγωνιστές μοντέλα, όπου αναπόφευκτα δημιουργείται σύγκριση και δυσαρέσκεια.

Η περίφημη «πρόβα μαγιώ» δεν είναι μια ευχάριστη στιγμή για τις περισσότερες γυναίκες. Η δυσμορφοφοβία είναι μια μορφή ψυχοπαθολογίας, όπου το χαρακτηριστικό της είναι η απώλεια πραγματικής αντίληψης  του σώματος. Η ανάγκη προβολής του σώματος κυριαρχεί και φαίνεται σαν να έχουμε να δείξουμε μόνο αυτό. Γι’ αυτό το λόγο σε άντρες και σε γυναίκες, που είναι απόλυτα υγιείς ψυχικά, ενεργοποιούνται οι αισθήσεις της ανασφάλειας.

Καλοκαιρινές «επιδημίες»

Σύμφωνα με έρευνες, κατά τους καλοκαιρινούς μήνες αυξάνονται οι εισαγωγές στις πρώτες βοήθειες με κρίσεις πανικού και καταθλιπτικόμορφα συμπτώματα όπως άγχος, απογοήτευση, απελπισία και μοναξιά. Η σταθερότητα της ρουτίνας είναι το κλειδί στην απομάκρυνση των συμπτωμάτων αυτών. Το καλοκαίρι όμως δεν ενδείκνυται για ρουτίνα αλλά για περιπέτειες, περιπάτους, σχέδια τελευταίας στιγμής  προκαλώντας μέσα σε όλα αυτά στρες αφού αλλάζουν οι ισορροπίες της καθημερινότητας. Οι οικονομικές ανησυχίες, ειδικά στις μέρες μας, αποτελούν πηγή καλοκαιρινής θλίψης καθώς το καλοκαίρι είναι μία πολυέξοδη εποχή.Ο επιπλέον παράγοντας  της ζέστης, συμβάλλει στην εξαπόλυση της μικρής αυτής εποχιακής ψυχολογικής επιδημίας.

Υπερένταση πριν και μετά

Σε όσους αποφασίζουν να φύγουν,  συχνά δημιουργείται μια σειρά από απρόβλεπτες συνέπειες στις οποίες δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία κι όμως τους προκαλούν άγχος. Η ξαφνική αλλαγή της ψυχο-φυσικής κατάστασης, τόσο κατά την αναχώρηση αλλά και την επιστροφή από τις διακοπές, μπορεί να προκαλέσει μια ανεπιθύμητη αίσθηση εξουθένωσης που κοινώς μεταφράζεται ως υπερένταση, βάζοντάς τους στην παράδοξη κατάσταση να μην χαλαρώνουν.

Και τώρα, τι κάνουμε;

Όσο αγχωτική κι αν ακούγεται η πρόβα μαγιώ, οι δίαιτες της τελευταίας στιγμής ή οι εκπρόθεσμες αιτήσεις εγγραφής στο γυμναστήριο προσδίδουν ένα ακόμα στρεσογόνο παράγοντα  που τα κάνει όλα απίθανα. Καλό θα ήταν οι αθλητικές δραστηριότητες και η ισορροπημένη διατροφή να διεξάγονται με συνέπεια και σε βάθος χρόνου. Η γρήγορη και κατά τ’ άλλα μαγική  μεταμόρφωση δίνει ένα συν στην αίσθηση ανικανότητας και απογοήτευσης. Η έλευση του καλοκαιριού ας είναι ένα κίνητρο, αλλά όχι ο στόχος! Ξεκινώντας από σήμερα, μαθαίνουμε ένα  νέο τρόπο ζωής πιο ευεργετικό χωρίς υψηλές και μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Η αποδοχή του ίδιου μας του εαυτού με τα πλεονεκτήματα και τις ανεπάρκειές του είναι ο καθρέφτης μας. Θα ήταν άδικο να συγκριθούμε με τα πρότυπα ομορφιάς γιατί ο ορισμός της ομορφιάς δεν ορίζεται μόνο από την εξωτερική εμφάνιση αλλά κατά βάση από τα στοιχεία της προσωπικότητας. Πιο συγκεκριμένα, τα σημαντικότερα χαρακτηριστικά για την ομορφιά μιας γυναίκας είναι η αυτοπεποίθηση, η αξιοπρέπεια, η εξυπνάδα, η προσωπική ευτυχία και η ολοκλήρωση. Το μακιγιάζ, τα μαλλιά ή τα νύχια απλά συμπληρώνουν και ενισχύουν το τελικό αποτέλεσμα.

Η απότομη επιστροφή στη δουλειά, ειδικά εάν επιλέξουμε να πάμε διακοπές εντελώς «μακριά» από την άποψη των καθημερινών δραστηριοτήτων μπορεί όπως προαναφέραμε να προκαλέσει ιδιαίτερη υπερένταση και ψυχική αναστάτωση. Η σταδιακή προσαρμογή μας προσδίδει ψυχική ασφάλεια, οπότε παίρνοντας το χρόνο μας μια με δύο ημέρες πριν και μετά γίνονται όλα πιο βατά. Για παράδειγμα, φανταστείτε πώς θα ήταν αλήθεια  η επιστροφή το βράδυ της Κυριακής από έναν προορισμό και κατ’ επέκταση η επάνοδο στην εργασία, τη Δευτέρα το πρωί; Μάλλον καταστροφική! Γίνεται πολύ καλύτερη η συστηματική απευαισθητοποίηση επιστρέφοντας  την Παρασκευή συνηθίζοντας σιγά-σιγά και πάλι τους ρυθμούς της καθημερινότητας.

Το καλοκαίρι δεν ονομάζεται τυχαία η εποχή “του καλού καιρού”! Είναι εδώ, είναι παρόν και καλούμαστε να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να επανακτήσει τη χαμένη ψυχική ενέργεια και δύναμη που δαπανήσαμε όλο το χρόνο. Πώς; Με χαλάρωση, διασκέδαση, καλό φαγητό, καλό ποιοτικό ύπνο, κοινωνικοποίηση, φλερτ, καλές οικογενειακές σχέσεις και σωματική άσκηση!