Η… σωστή διατροφή βλάπτει σοβαρά τον καρκίνο!

Τα στατιστικά τοποθετούν τον καρκίνο στη δεύτερη θέση, όσον αφορά στις αιτίες θανάτου, μετά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Η εξέλιξη της επιστήμης της Επιδημιολογίας όμως, μας έκανε κοινωνούς μιας ακόμα εντυπωσιακής στατιστικής: το 1/3 των θανάτων από καρκίνο στις ανεπτυγμένες χώρες, αποδίδεται στη διατροφή! Όποια και αν είναι η μορφή του καρκίνου ή το όργανο το οποίο έχει προσβληθεί, οι περισσότερες επιδημιολογικές έρευνες συγκλίνουν στο ότι ο ρόλος της διατροφής είναι υψίστης σημασίας όσον αφορά στην εμφάνιση ή μη καρκίνου σε έναν οργανισμό, καθώς και στην έκβαση της θεραπείας! Οι βασικές συστάσεις για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου είναι:

ΦΡΟΥΤΑ ΚΑΙ ΛΑΧΑΝΙΚΑ

Η υψηλή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου, του στομάχου και πιθανώς του παχέος και του ορθού εντέρου. Η προστατευτική επίδραση των φρούτων και των λαχανικών αποδίδεται στις περιεχόμενες σε αυτά αντιοξειδωτικές ουσίες, όπως οι φυτικές ίνες, οι βιταμίνες C, E, φυλλικό οξύ, μεταλλικά στοιχεία όπως το σελήνιο, φυτοχημικές ουσίες όπως τα καροτενοειδή, τα φλαβονοειδή κ.α. Η βασική σύσταση είναι καθημερινή κατανάλωση φρούτων και λαχανικών τουλάχιστον 400γρ (τουλάχιστον δηλαδή 3 μερίδες φρούτου και 2 μερίδες σαλάτα σε καθημερινή βάση). Επειδή όμως η προστατευτική δράση των φρούτων και των λαχανικών μπορεί τελικά να είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού θρεπτικών συστατικών που τα συναντάμε φυσικά περιεχόμενα μέσα σε αυτά, θα πρέπει να δίνουμε βαρύτητα στην κατανάλωση φρέσκων φρούτων και λαχανικών και όχι να προσπαθούμε να προσλάβουμε τις αντιοξειδωτικές ουσίες αυτών μέσα από συμπληρώματα διατροφής και χαπάκια.

• Καταναλώστε σε καθημερινή βάση τουλάχιστον 3 φρούτα και 2 μερίδες σαλάτα
• Βάλτε χρωματική ποικιλία στις επιλογές σας. Όσο πιο χρωματιστά είναι τα φρούτα και λαχανικά που καταναλώνετε, τόσο περισσότερα θρεπτικά συστατικά θα προσλαμβάνετε
• Επιλέγετε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, ανάλογα με την εποχή και αποφεύγετε συμπληρώματα διατροφής και χαπάκια ως υποκατάστατα (ο υγιής ενήλικας μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του μέσα από τα φυσικά τρόφιμα με εξαίρεση σε αυτό, τους ασθενείς και ειδικές ομάδες του πληθυσμού, π.χ. έγκυες, αθλητές κτλ)

ΑΛΚΟΟΛ

Θα πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση οινοπνευματωδών. Πολυάριθμες επιστημονικές μελέτες βέβαια φέρνουν στην επιφάνεια τις ευεργετικές για τον άνθρωπο επιδράσεις της μέτριας κατανάλωσης κρασιού. Ταυτόχρονα όμως είναι κοινώς αποδεκτές οι δυσμενείς συνέπειες της υπερκατανάλωσης κρασιού και εν γένει του αλκοόλ. Προσοχή λοιπόν, σε καμία περίπτωση η μέτρια κατανάλωση κρασιού  δεν μπορεί να συνιστάται ως προληπτική στρατηγική για την καλή υγεία, αντιθέτως η σύσταση για τον γενικό πληθυσμό θα πρέπει να εξακολουθήσει να είναι αποχή από την κατανάλωση! Ουσιαστικά λοιπόν,

• Στην περίπτωση που δεν πίνουμε, δεν χρειάζεται να αρχίσουμε να πίνουμε με τη λογική πως μια μέτρια κατανάλωση είναι ωφέλιμη
• Εάν αναπόφευκτα πρόκειται να καταναλώσει κάποιος αλκοόλ, ας είναι κρασί και βάσει των συστάσεων, οι οποίες αντιστοιχούν σε 1 ποτηράκι την ημέρα για τις γυναίκες ή οποιοδήποτε άτομο άνω των 60 ετών και σε 2 ποτηράκια την ημέρα για τους άντρες κάτω των 60 ετών
• Δεν θα πρέπει να γίνεται καθόλου κατανάλωση από παιδιά, από άτομα που πάσχουν από κάποια ηπατική νόσο, από εγκυμονούσες, από άτομα με αυξημένα τριγλυκερίδια ή άτομα που βρίσκονται υπό φαρμακευτική αγωγή η οποία δεν συνάδει με τη λήψη αλκοόλ

ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΒΑΡΟΣ ΚΑΙ ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ

Τα άτομα που εμφανίζουν υψηλό δείκτη μάζας σώματος (υπολογίζεται μέσω της σχέσης βάρους και ύψους, δηλαδή το πηλίκο του βάρους δια του ύψους­­²), δηλαδή είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα, τείνουν να διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο προσβολής (σε σχέση με νορμοβαρή άτομα) από διάφορες μορφές καρκίνου, όπως τον καρκίνο του ήπατος, του παχέος εντέρου, του μαστού κτλ.   Συνιστάται λοιπόν η διατήρηση του σωματικού βάρους εντός φυσιολογικού πλαισίου, το οποίο επαληθεύεται με τον δείκτη σωματικής μάζας να κυμαίνεται μεταξύ 18,5 ως 24,9 kg/m­­² και όχι αύξηση πάνω από 5 κιλά κατά τη διάρκεια της ενήλικης ζωής.

ΣΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Σωματική δραστηριότητα τις περισσότερες μέρες της εβδομάδας, με 60 λεπτά τη μέρα, τουλάχιστον μέτριας έντασης άσκηση, όπως το βάδισμα ή το κολύμπι.

ΚΟΚΚΙΝΟ ΚΡΕΑΣ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΠΡΟΙΟΝΤΑ ΑΥΤΟΥ

Συνιστάται η μέτρια κατανάλωση κόκκινου κρέατος (μοσχαρίσιο, χοιρινό, βοδινό, κατσικίσιο, αρνίσιο) καθώς και του επεξεργασμένου κρέατος (μπέικον, σαλάμι, λουκάνικα, κονσέρβες), το πολύ μια φορά την εβδομάδα. Το τελευταίο διάστημα άλλωστε ο Διεθνής Οργανισμός για την Έρευνα του Καρκίνου (IARC), τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, εξέδωσε δελτίο τύπου, σύμφωνα με το οποίο το επεξεργασμένο κρέας είναι πιθανό καρκινογόνο. Οι λόγοι για τους οποίους σχετίζεται το κόκκινο κρέας με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, έχει να κάνει με:

• Τις μεθόδους συντήρησης του π.χ. αλάτιση/αλιπάστωση (χρησιμοποιούνται ουσίες όπως νιτρώδη άλατα ή παράγονται κάποιες άλλες π.χ. νιτροζαμίνες, ουσίες που αν και μπορεί να χρησιμοποιούνται σε δόσεις βάσει νομοθεσίας ή να μην παράγονται σε υψηλές τιμές, δεν παύουν να είναι τοξικές όταν καταναλώνονται σε υψηλή δοσολογία
• Με τον τρόπο μαγειρέματος π.χ. υψηλές θερμοκρασίες και επαφή με τον καπνό, ουσιαστικά φέρει το υπό καπνισμό κρέας σε επαφή με συστατικά του καπνού, όπως οι αρωματικοί υδρογονάνθρακες με σπουδαιότερο εξ αυτών το βενζοπυρένιο το οποίο θεωρείται καρκινογόνος ουσία

Επειδή όμως ακολούθησε ένας πανικός από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης σχετικά με την ανακοίνωση αυτή, σε σημείο αφορισμού του κόκκινου κρέατος,  ο ίδιος διεθνής οργανισμός, εξέδωσε διευκρινίσεις σχετικά με τη δική του ανακοίνωση αναφέροντας: «Η τελευταία ανασκόπηση του IARC, δεν ζητά από τους ανθρώπους να σταματήσουν να τρώνε κόκκινο κρέας και επεξεργασμένα προϊόντα αυτού, αλλά δείχνει ότι η μείωση της κατανάλωσης των προϊόντων αυτών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του παχέος εντέρου». Συνοπτικά λοιπόν:

• Περιορίστε την κατανάλωση κόκκινου κρέατος, το πολύ μια φορά την εβδομάδα, συχνότητα άλλωστε που συνάδει με τις διατροφικές συστάσεις του πλέον αναγνωρισμένου και ευεργετικού για τον άνθρωπο διατροφικού μοντέλου , που δεν είναι άλλο από το Μεσογειακό Διατροφικό Πρότυπο
• Αποφεύγετε τις υψηλές θερμοκρασίες μαγειρέματος
• Περιορίστε την κατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων κρέατος
• Περιορίστε το ψήσιμο στα κάρβουνα ως τρόπο μαγειρικής του κρέατος

ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΡΟΦΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Κάποιες ακόμα διατροφικές συστάσεις, αναφορικά με τρόφιμα που έχουν συσχετιστεί μέσα από μελέτες με τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου, είναι οι ακόλουθες:

• Η συνολική κατανάλωση των παστών και του άλατος θα πρέπει να γίνεται με μέτρο
• Περιορισμός των τροφίμων σε έκθεση στην αφλατοξίνη. Πρόκειται για μυκοτοξίνες που παράγονται σε τρόφιμα όπως σιτηρά, ξηρούς καρπούς, λαχανικά, φρούτα, γαλακτοκομικά προϊόντα, επεξεργασμένα τρόφιμα, κρέατα και ψάρια, κατά τη διάρκεια της παραγωγής και αποθήκευσης αυτών σε ακατάλληλες συνθήκες (π.χ. υψηλή θερμοκρασία και υγρασία). Υπάρχουν βέβαια αρμόδιοι φορείς για τον έλεγχο του επιπέδου παρουσίας μυκοτοξινών στα τρόφιμα, σε επίπεδο όμως πολίτη, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να φροντίζουμε να αγοράζουμε πιστοποιημένα και ελεγμένα προϊόντα και να αποφεύγουμε την παραμικρή υποψία μούχλας
• Αποφυγή πολύ καυτών τροφίμων ή ροφημάτων
• Η κατανάλωση παστού ψαριού Κινέζικου τύπου θα πρέπει να γίνεται με μέτρο

Όπως και σε πολλές άλλες ασθένειες, έτσι και στον καρκίνο υπάρχουν παράγοντες κινδύνου τροποποιήσιμοι και μη τροποποιήσιμοι. Ο τρόπος που ΕΠΙΛΕΓΟΥΜΕ να τρεφόμαστε προφανώς και ανήκει στους τροποποιήσιμους παράγοντες, δηλαδή είναι στο χέρι μας να επιλέξουμε αν θα ακολουθούμε ένα υγιεινό διατροφικό πρότυπο ή όχι. Η απάντηση λοιπόν στον καρκίνο (στον βαθμό δηλαδή που επηρεάζει η διατροφή τον κίνδυνο εμφάνισής του), είναι η Μεσογειακή Διατροφή και το πόσο την ακολουθούμε. Δώστε έμφαση λοιπόν στην κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων χαμηλών σε λιπαρά,  φρούτων και λαχανικών πολύχρωμων και εποχής καθημερινά, δημητριακών προϊόντων ολικής άλεσης σε καθημερινή βάση, όσπρια 2 φορές την εβδομάδα, κόκκινο κρέας το πολύ 1 φορά την εβδομάδα, ψάρι 2 φορές την εβδομάδα, κοτόπουλο ή γαλοπούλα έως 2 φορές την εβδομάδα!