Τοξοπλάσμωση

Τοξοπλάσμωση

Στην καθημερινή κτηνιατρική πράξη ,τους  νέους κατά κύριο λόγο κηδεμόνες γατών και ιδιαίτερα όταν υπάρχουν μικρά παιδιά ή έφηβες, προβληματίζει η Τοξοπλάσμωση.   Σε αυτό το ερώτημα καλούμαστε οι κτηνίατροι να ενημερώσουμε τους κηδεμόνες και να συντελέσουμε  στην εξάλειψη  ορισμένων μύθων βοηθώντας ταυτόχρονα   στα πλαίσια της ενιαίας  υγείας (one health),  στον περιορισμό της έκθεσης στο παράσιτο.

Ειδικότερα η τοξοπλάσμωση είναι μια ασθένεια η οποία οφείλεται στο πρωτόζωο Toxoplasma gondii,  το οποίο μπορεί να μολύνει σχεδόν όλα τα θηλαστικά και πτηνά συμπεριλαμβανομένου και του ανθρώπου. Η ιδιομορφία της γάτας είναι ότι αποτελεί το μόνο ξενιστή του παρασίτου που μπορεί μέσω των κοπράνων να απελευθερώσει ( για συγκεκριμένη και μόνο περίοδο μετά τη μόλυνσή της ) τις ωοκύστεις,  δηλαδή τη μορφή του παρασίτου που διαιωνίζει τη διασπορά του.

Toxoplasma στις γάτες

Οι γάτες μολύνονται από την κατανάλωση είτε ώριμων ωοκύστεων στο περιβάλλον είτε  μικρών θηλαστικών π.χ. ποντικών ή από πτηνά τα οποία είναι μολυσμένα και τα οποία φιλοξενούν κύστεις του παρασίτου κυρίως στους μύες και το νευρικό ιστό. Εφόσον η γάτα μολυνθεί για πρώτη φορά,  τότε αποβάλλει με τα κόπρανα και μόνο για διάστημα μέχρι 3 εβδομάδες ή κατά άλλους 7 εβδομάδες εκατομμύρια από ανώριμες ωοκύστεις και οι οποίες καθίστανται ώριμες – μολύνουσες  μετά από 1 – 5 ημέρες  σε κατάλληλο περιβάλλον.  Μετά το διάστημα αυτό αν  και η γάτα μπορεί να φιλοξενεί στους ιστούς ακόμη και όλη της τη ζωή το πρωτόζωο, λόγω της αποκτημένης  ανοσίας,  συνήθως δεν αποβάλλει ξανά ωοκύστεις με τα κόπρανά της . Η πλειονότητα των μολυσμένων γατών δεν εμφανίζει συμπτώματα και είναι υγιής , ενώ  κάποιες  γάτες εμφανίζουν κλινική νόσο,  μάλλον σχετιζόμενη με γενικότερη ανοσοκαταστολή.

Toxoplasma στους ανθρώπους

Στους ανθρώπους η μόλυνση με το Toxoplasma γίνεται με διάφορους τρόπους όπως:

• Με κατανάλωση τροφής ( π.χ. λαχανικά) και νερού μολυσμένων από κόπρανα γάτας
• Με την κατανάλωση ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος από ζώα μολυσμένα με Toxoplasma (π.χ. χοιρινό , πρόβειο). Ομοίως με κατανάλωση απαστερίωτου γάλατος
• Με την κατά τύχη κατανάλωση σποροκύστεων που μπορεί να υπάρχουν σε μολυσμένο από κόπρανα χώμα , όπως στην κηπουρική
• Με την κάθετη μετάδοση από την έγκυο γυναίκα στο έμβρυο

Στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι το ένα τέταρτο του πληθυσμού άνω των 12 ετών έχει μολυνθεί από το Τ.gondii .  Μετά τη μόλυνση,  συνήθως,  οι άνθρωποι με υγιές ανοσοποιητικό δεν εμφανίζουν συμπτώματα ή μπορεί να εμφανίσουν ελαφριά συμπτωματολογία «γριππώδους»  νόσου. Ιδιαίτερη σημασία παρουσιάζει η μόλυνση ανοσοκατασταλμένων ατόμων καθώς και η μόλυνση πλησίον ή κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.

Γενικά στις γυναίκες που τυχόν θα μολυνθούν ως και 6 μήνες προ της σύλληψης,  η προκαλούμενη ανοσία , συνήθως,  προφυλλάσει το έμβρυο. Στις γυναίκες που τυχόν μολυνθούν λίγο πριν την εγκυμοσύνη ή και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι δυνατόν να υπάρξει κάθετη μετάδοση στο έμβρυο με δυσμενείς συνέπειες όπως αποβολή ή αλλοιώσεις στους ιστούς του εμβρύου. Στις περιπτώσεις αυτές ο θεράπων ιατρός θα προτείνει την κατάλληλη αγωγή προκειμένου να αποφευχθούν οι δυσμενείς συνέπειες στο έμβρυο.

Η μόλυνση της γάτας μπορεί να αποτραπεί με τα ακόλουθα μέτρα

Οι κηδεμόνες των γατών θα πρέπει να μη τους επιτρέπουν  να βγουν σε εξωτερικό χώρο,  ώστε να μη καταναλώνουν μικρά θηράματα. Επίσης να αποφεύγουν να τις ταΐζουν ωμό ή ατελώς ψημένο κρέας.

Η άμμος υγιεινής θα πρέπει να καθαρίζεται καθημερινά,  ώστε,  ακόμη και αν υπάρχουν ωοκύστεις στα κόπρανα αυτές να μη προλαβαίνουν να γίνουν ώριμες.

Η μόλυνση του ανθρώπου   μπορεί να αποτραπεί με τα ακόλουθα μέτρα

• Αποφυγή κατανάλωσης ωμού ή ατελώς ψημένου κρέατος (θερμοκρασία ψησίματος άνω των 71⁰ C )
• Καλός καθαρισμός των σκευών και επιφανειών που ήρθαν σε επαφή με ωμό κρέας
• Καλό πλύσιμο λαχανικών
• Χρήση γαντιών κατά την εργασία στην ύπαιθρο , κήπους κτλ.

Ειδικά στις έγκυες συνιστάται πέραν των ανωτέρω και εφόσον έχουν γάτα να χρησιμοποιούν γάντια όταν καθαρίζουν καθημερινά την άμμο υγιεινής ή να αναθέσουν την καθαριότητα σε άλλο μέλος της οικογένειας .

Με βάση τα παραπάνω είναι ξεκάθαρο ότι η μόλυνση του ανθρώπου πραγματοποιείται με διάφορους τρόπους και όχι με το άγγιγμα – χάδι  μιας οικόσιτης  γάτας.  Επισημαίνεται ότι δεδομένου ότι οι υγιείς  γάτες περιποιούνται συνεχώς το τρίχωμα τους  και ότι απαιτούνται 24-48 ώρες για να γίνουν οι ωοκύστεις μολύνουσες  δεν θεωρείται πιθανό να υπάρχουν μολύνουσες ωοκύστεις στο τρίχωμα της γάτας.

Ηλίας Γρούσπας

Κτηνίατρος