Συμπληρώματα διατροφής και φάρμακα. Ναι μεν…αλλά…

ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΑ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΚΑΙ ΦΑΡΜΑΚΑ. ΝΑΙ ΜΕΝ … ΑΛΛΑ…

Φωτεινή Ν. Μπαζώτη

Φαρμακοποιός, M.Sc., Ph.D.

Αναπόσπαστο κομμάτι της υγείας και του «ευ ζην» του σύγχρονου ανθρώπου είναι η ορθή διατροφή και θρέψη, η άσκηση, η ιατρική παρακολούθηση μέσω εξετάσεων και η συμπλήρωση των ελλείψεων ή/και  θεραπεία των παθολογιών με διαιτητικά σκευάσματα ή φάρμακα, αντίστοιχα.

Εισαγωγή

Η πανδημία του κορονοϊού απείλησε την υγεία της κοινότητας και οδήγησε σε εκρηκτική αύξηση της κατανάλωσης συμπληρωμάτων διατροφής. Σύμφωνα με έρευνες, το ενδιαφέρον του κοινού επικεντρώθηκε στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού και της διάθεσης. Επίσης, είναι γνωστό ότι πολλοί ασθενείς με χρόνια νοσήματα χρησιμοποιούν συμπληρώματα σε συνδυασμό με συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα. Πολλές φορές μάλιστα, χωρίς τη συμβουλή κάποιου επιστήμονα υγείας. Από την άλλη πλευρά, η άκριτη χρήση του διαδικτύου, η άγνοια του ευρύτερου κοινού όσον αφορά στις δυνητικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ συμπληρωμάτων, τροφών και φαρμάκων, αλλά και η εκτίμηση του κόστους ως μοναδικού κριτηρίου για την επιλογή αυτών, μπορούν να οδηγήσουν σε ανεπιθύμητες ενέργειες και υποβάθμιση της υγείας.

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

Η υπόθεση ότι «είναι φυσικό και άρα ασφαλές» είναι εσφαλμένη. Πολλά φάρμακα προέρχονται από φυσικά προϊόντα, που υπό συνθήκες έχουν είτε θεραπευτικές δράσεις, είτε παρενέργειες. Τα συμπληρώματα μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα ενζύμων να μεταβολίσουν ένα φάρμακο. Η μείωση της συγκέντρωσης ενός φαρμάκου στο αίμα (συνεπώς μείωση της αποτελεσματικότητάς του) ή αύξησή της (αύξηση τοξικότητας) ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασης με κάποιο συμπλήρωμα ή τρόφιμο μπορεί να είναι πολύ σοβαρή, ιδιαίτερα για ασθενείς που η υγεία τους εξαρτάται απόλυτα από θεραπευτικές συγκεντρώσεις φαρμάκων, όπως καρκινοπαθείς, μεταμοσχευμένοι ή υπερτασικοί ασθενείς.  Από την άλλη πλευρά, μακροχρόνια λήψη κάποιων φαρμάκων μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις μικροθρεπτικών συστατικών. Για παράδειγμα, χρόνια χρήση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων (φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για γαστροπροστασία) επηρεάζει την απορρόφηση της βιταμίνης B12, αλλά και τα επίπεδα μαγνησίου.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΚΟΙΝΩΝ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ-ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΩΝ

• Το βαλσαμόχορτο ή υπερικόν (St John’s wort), που χρησιμοποιείται κατά του άγχους και της κόπωσης αλληλεπιδρά με φάρμακα HIV / AIDS, φάρμακα κατά της απόρριψης μοσχευμάτων, αλλά και με αντισυλληπτικά. Μάλιστα, μπορεί να αδρανοποιήσει τα τελευταία και να οδηγήσει σε ανεπιθύμητες κυήσεις (!).  Ακόμα, ο συνδυασμός του υπερικού με φάρμακα για τον βήχα ή αντικαταθλιπτικά μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο σεροτονίνης , κατάσταση επικίνδυνη, έως και απειλητική για τη ζωή.
• Το κανναβινέλαιο (CBD) που χρησιμοποιείται για την ανακούφιση του πόνου αλληλεπιδρά με ένζυμα επηρεάζοντας την φαρμακοκινητική πολλών φαρμάκων.
• Η κουρκουμίνη (turmeric), που έχει αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση μπορεί να αλληλεπιδράσει με αντιαιμοπεταλιακά και αντιθρομβωτικά φάρμακα και να οδηγήσει σε σοβαρό κίνδυνο αιμορραγίας. Παρόμοια αλληλεπίδραση παρουσιάζουν το τζίντζερ, το σκόρδο, το ginseng και το ginkgo. Μάλιστα, πριν κάποια χειρουργική επέμβαση συνίσταται η διακοπή τους τουλάχιστον μία με δύο εβδομάδες.
• Συγχορήγηση ασβεστίου με τετρακυκλίνες (αντιβιοτικά φάρμακα) μπορεί να μειώσει ή να ακυρώσει την αντιμικροβιακή δράση. Επίσης, μπορεί να αλληλεπιδράσει με φάρμακα για την οστεοπόρωση και τον υποθυρεοειδισμό.
• Τα αντιόξινα φάρμακα (που χρησιμοποιούνται για φούσκωμα και καούρα), μπορεί να εμποδίσουν την απορρόφηση του σιδήρου, του ψευδαργύρου, αλλά και άλλων φαρμάκων αφού επηρεάζουν το γαστρικό PH.

 Πώς να αποφύγετε τις αλληλεπιδράσεις φαρμάκων και συμπληρωμάτων

• Μιλήστε με τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας  όταν ξεκινάτε μια νέα αγωγή ή κάποιο συμπλήρωμα ή πριν αλλάξετε δραστικά τη διατροφή σας. Αυτά θα μπορούσαν να οδηγήσουν πάνω από κάποιο συνιστώμενο ημερήσιο όριο κάποιο συστατικό.
• Διαβάστε τις ετικέτες φαρμάκων και ακολουθείστε τις οδηγίες. Κάποια τρόφιμα ή ποτά πρέπει να αποφεύγονται.
• Να είστε προσεκτικοί όταν αγοράζετε συμπληρώματα από το διαδίκτυο, καθώς κυκλοφορούν προϊόντα αμφίβολης ποιότητας που δεν τηρούν τα κριτήρια ασφάλειας.
• Βεβαιωθείτε ότι έχετε προσθέσει τα νέα συμπληρώματα στη λίστα φαρμάκων στο ιατρικό σας αρχείο.

ΘΕΜΑΤΑ ΠΡΟΣ ΕΠΑΝΕΞΕΤΑΣΗ

Τα συμπληρώματα διατροφής, όπως και τα φάρμακα, μπορούν να επηρεάσουν δυσμενώς την υγεία όταν δεν χρησιμοποιούνται σωστά, καθώς αλληλεπιδρούν με πολλά από αυτά. Για να αποφευχθεί αυτό το ενδεχόμενο υπάρχουν θέματα που αξίζει να επαναξιολογηθούν.

• Η εκπαίδευση του κοινού για έλεγχο των συνδυασμών και η ενημέρωση των επιστημόνων υγείας, που ο ασθενής εμπιστεύεται, για κάθε σκεύασμα (φυτικό, φαρμακευτικό ή διατροφικό) που λαμβάνει είναι κρίσιμης σημασίας.
• Η συνεχής επιμόρφωση γιατρών και φαρμακοποιών για τα επικαιροποιημένα αποτελέσματα σύγχρονων μελετών είναι επιβεβλημένη.
• Σήμανση των προϊόντων με αναφορές στις δυνητικές αλληλεπιδράσεις.
• Οι ρυθμιστικές αρχές θα πρέπει να επανεξετάσουν τους κανόνες ποιότητας και ασφάλειας σε όλα αυτά τα προϊόντα.
• Εντατικοποίηση ελέγχων σκευασμάτων και απόσυρση των ακατάλληλων από την αγορά.

ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΦΑΡΜΑΚΟΠΟΙΟΥ

Οι φαρμακοποιοί είναι οι πιο προσβάσιμοι στο κοινό από όλους τους επαγγελματίες υγείας, ιδιαίτερα σήμερα που η φρενήρης καθημερινότητα επιτρέπει μόνο περιορισμένο χρόνο για συζήτηση μεταξύ ασθενούς και  γιατρού. Είναι εκπαιδευμένοι στο να αναγνωρίζουν ανεπιθύμητες ενέργειες, που σχετίζονται με αλληλεπιδράσεις φαρμάκων, συμπληρωμάτων και τροφής. Έτσι, έχουν συμβάλλει, σε συνεργασία με τους θεράποντες ιατρούς, ώστε να μειωθούν πολλοί τύποι φαρμακευτικών λαθών που λαμβάνουν χώρα σε εξωτερικές φαρμακευτικές θεραπείες.

 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

Οι άνθρωποι χρειάζονται κατάλληλη διατροφική, θεραπευτική ή συμπληρωματική υποστήριξη για να επιτύχουν την αναπτυξιακή ωρίμανση, να διατηρήσουν την καλή τους υγεία, να υποστηρίξουν ένα ενεργό ρόλο ζωής, και να μειώσουν τον κίνδυνο νοσημάτων. Για το λόγο αυτό, η χρήση συμπληρωμάτων δεν πρέπει να αποτελεί εμπόδιο στην αγωγή σας, αρκεί να τα εντάσσετε σωστά στην ζωή σας. Ρωτήστε τον φαρμακοποιό σας!