Πονοκέφαλος – Ημικρανία
Κωνσταντίνος Αντ. Καλής
Φαρμακοποιός
Πονοκέφαλος-κατηγορίες
Πονοκέφαλος είναι πόνος στο κεφάλι, που εντοπίζεται στο μέτωπο, στους κροτάφους, στο πίσω μέρος της κεφαλής. Προκαλείται από αλλαγές διαμέτρου των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου (συστολή – διαστολή) και από φλεγμονώδεις αλλοιώσεις των μαλακών ιστών προσώπου και αισθητήριων οργάνων. Χωρίζεται σε 3 κατηγορίες:
α) Οφείλεται σε ανεύρυσμα εγκεφαλικών αγγείων και σε όγκους. Αντιπροσωπεύει το 2% του πληθυσμού.
β) Συχνότερη μορφή με «συσφικτικό» πόνο στο μέτωπο και πίσω από το κεφάλι. Αποτελεί το 80% του πληθυσμού.
γ) Πονοκέφαλοι λόγω ημικρανιών και αθροιστικοί πονοκέφαλοι (πολύ δυνατοί που διακόπτουν τον ύπνο). Αντιστοιχεί στο 18% του πληθυσμού.
Αίτια
α) κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών
β) παχυσαρκία ιδίως σε εφηβικές ηλικίες
γ) καθιστική ζωή και έλλειψη σωματικής άσκησης
δ) κακή ποιότητα και μικρή διάρκεια ύπνου
ε) Ορμονικές διαταραχές κυρίως σε γυναίκες (εμμηνόπαυση-κλιμακτήριος)
στ) ανησυχία, στρες-άγχος
η) διατροφικές συνήθειες π.χ. σε κάποιους το τυρί ή η σοκολάτα
Πότε απευθυνόμαστε στο γιατρό ή φαρμακοποιό
Υπάρχουν περιπτώσεις που μπορούμε να αντιμετωπίσουμε μόνοι μας τις κεφαλαλγίες με χρήση φαρμάκων αναλγητικών. Όμως κάποτε πρέπει να απευθυνθούμε στο φαρμακοποιό ή γιατρό μας όταν:
α) Ο πονοκέφαλος συνυπάρχει με οπτικές διαταραχές, με μουδιάσματα και προβλήματα στην ομιλία
β) Ο πονοκέφαλος εμφανίζεται σε κάποιον 3-4 φορές την εβδομάδα
γ) Κάποιος παίρνει καθημερινά μεγάλες δόσεις παυσίπονου για να μην πονά
δ) Οι κεφαλαλγίες παρουσιάζονται έπειτα από βήχα, σεξ
ε) Τραυματιζόμαστε στο κεφάλι και μετά έχουμε έντονο πονοκέφαλο
Συμπτώματα
Εκτός απ’ τον κλασικό πόνο στην κεφαλή εμφανίζονται και άλλα συνοδά συμπτώματα όπως εμβοές αυτιών, ίλιγγος, φωτοφοβία, ερύθημα προσώπου, οπτικές διαταραχές, ναυτίες, έμετοι, αδιαθεσία, κόπωση.
Τρόποι αντιμετώπισης
Καταρχήν ένα κρύο επίθεμα στο μέτωπο, χειρομάλαξη και πίεση στους κροτάφους, μεταφορά σε χώρο με λιγότερο φωτισμό και θόρυβο. Έπειτα ο ασθενής να κοιμάται περισσότερο (7-8 ώρες ημερησίως αναγκαίες), να τρέφεται υγιεινά και να ελέγχει το βάρος του. Ακόμα μείωση καπνίσματος, λιγότερο άγχος και κατά το δυνατό σωματική άσκηση. Αν δεν δει αποτέλεσμα, τότε συμβουλεύεται το γιατρό ή το φαρμακοποιό του για χρήση αναλγητικών όπως ασπιρίνη, παρακεταμόλη, παράγωγα εργοταμίνης, καφεΐνη, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη π.χ. μεφεναμικό οξύ, πιροξικάμη, ιβουπροφένη, νιμεσουλίδη. Προσοχή : τη χρήση και τη δοσολογία να την καθορίσει ο υγειονομικός του σύμβουλος (φαρμακοποιός-γιατρός)..
Ημικρανία-τύποι
Πιστεύεται ότι η ημικρανία οφείλεται σε αλλαγές στη διάμετρο των εγκεφαλικών αιμοφόρων αγγείων. Νεότερες έρευνες έδειξαν ότι μάλλον οφείλεται σε κληρονομικές ανωμαλίες ορισμένων εγκεφαλικών κυττάρων. Προσβάλλει το μισό κρανίο. Διακρίνεται σε 3 τύπους:
α) την κοινή με δυνατό πόνο που κρατά ώρες ή και μέρες
β) την κλασική με ίδια συμπτώματα και επίσης οπτικές διαταραχές
γ) την επιλεγμένη με απώλεια λόγου, εμβοές αυτιών, μυρμήγκιασμα
Αίτια
α) Κόπωση-σωματική κούραση
β) Άγχος-στρες
γ) Έλλειψη ύπνου
δ) Ορμονικές διαταραχές
ε) Έντονος φωτισμός και θόρυβος στην εργασία και σπίτι
στ) Καιρικές συνθήκες λ.χ. παρατεταμένος ξηρός και κρύος καιρός
ζ) Η τυραμίνη των τυριών, το κόκκινο κρασί και όχι σε όλες τις περιπτώσεις η σοκολάτα
η) Οινοποσία και σεξουαλική κατάχρηση
Συμπτώματα
Πολλοί ασθενείς πριν την ημικρανία έχουν «αύρα» που διαρκεί από 20-60 λεπτά και προκαλούνται στη φάση αυτή οπτικές διαταραχές και μουδιάσματα. Εν συνεχεία εμφανίζονται ναυτίες- έμετοι, οσφρητικές διαταραχές και επιδείνωση του πόνου, όταν ο ασθενής είναι σε κίνηση. Σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρείται επιπλέον και απώλεια λόγου και οπτικών εικόνων.
Αντιμετώπιση
Πρωτίστως οι ασθενείς οφείλουν να κρατούν ημερολόγιο, όπου θα καταγράφουν ώρα, ημέρα κρίσης, φαγητά που έφαγαν, χρονική διάρκεια κρίσης, συνθήκες εργασίας και οικογενειακές. Με αυτόν τον τρόπο μπορούν να διερευνηθούν οι παράγοντες που οδηγούν σε ημικρανία. Κι εδώ όπως στον πονοκέφαλο απαιτείται ξεκούραση, 7-8 ώρες ύπνου καθημερινά ελάττωση στην κατανάλωση οινοπνεύματος και τυριών, λιγότερο άγχος και καλύτερη ποιότητα ζωής. Ακολούθως με ιατρική συμβουλή, μπορεί ο ασθενής να λάβει αναλγητικά όπως ασπιρίνη, παρακεταμόλη, ιβουπροφένη, συνδυασμός παυσίπονου και καφεΐνης, παράγωγα ερυσιβώδους όλυρας και τριπτάνες π.χ. σουματριπτάνη.
Ακόμη μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη όπως το μεφεναμικό οξύ που προείπαμε, ναπροξένη, ινδομεθακίνη, ακετυλοσαλικυλική λυσίνη. Για συμπτώματα ναυτίας και εμέτου, προχλωρπεραζίνη.
Γενικές πληροφορίες-συμβουλές
Ο πονοκέφαλος καταλαμβάνει μεγάλες περιοχές της κεφαλής, ενώ η ημικρανία το ένα ημισφαίριο.
Οι κεφαλαλγίες πλήττουν το 50% του πληθυσμού, ενώ οι ημικρανίες το 10%. Σε περιπτώσεις κρίσης συνιστάται χαλάρωση, ηρεμία, ξεκούραση. Η ημικρανία εντοπίζεται συνήθως στη μια πλευρά του κρανίου, αλλά μπορεί να εντοπισθεί και στις δύο. Τέλος, εάν ο ασθενής δεν έχει καλή επαφή με το περιβάλλον και παραπονιέται για έντονο πόνο στο κεφάλι, τότε αυτό μπορεί να οφείλεται σε εγκεφαλικό όγκο ή εγκεφαλική αιμορραγία και απαιτείται άμεση διακομιδή σε νοσοκομείο.
