Η παχυσαρκία αναγνωρίζεται πλέον ως μία χρόνια, υποτροπιάζουσα, εξελισσόμενη νόσος. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση περίπου 60% των ενηλίκων και 20% των παιδιών έχουν βάρος πάνω από το φυσιολογικό, γεγονός που τα κατατάσσει στην κατηγορία υπέρβαρων ή παχύσαρκων. Στην Ελλάδα τα ποσοστά αυτά είναι ακόμα πιο τρομακτικά, καθώς περίπου 7 στους 10 Έλληνες ανήκουν στην ίδια κατηγορία. Η παχυσαρκία, όπως δείχνουν κι οι αριθμοί, μπορεί να χαρακτηριστεί ως μία σύγχρονη επιδημία, η οποία, όπως και κάθε τέτοια, είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί.
Σε γενικές γραμμές, το σωματικό βάρος ενός ανθρώπου εξαρτάται από το θερμοδυναμικό ισοζύγιο, τις θερμίδες που προσλαμβάνονται από τον οργανισμό σε σχέση με αυτές που χρησιμοποιούνται. Αν οι προσληφθείσες βρίσκονται σε περίσσεια για μεγάλο χρονικό διάστημα, το λίπος αυξάνεται πάνω από το φυσιολογικό, με αποτέλεσμα να αποθηκεύεται σε διάφορα όργανα του σώματος, όπως το ήπαρ, τους μύες και την καρδιά (σπλαγχνικό λίπος). Αποτέλεσμα αυτού είναι υπερέκκριση ορμονών κι ουσιών οι οποίες αλλάζουν αισθητά τον τρόπο λειτουργίας του σώματος. Ένας αδρός δείκτης του φυσιολογικού σωματικού βάρους είναι το BMI (δείκτης μάζας σώματος). Προκύπτει από τη διαίρεση του βάρους μας (kg) με το ύψος στο τετράγωνο (m²). Όταν αυτός βρίσκεται μεταξύ 26-30, ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται ως υπέρβαρος κι όταν ο δείκτης είναι μεγαλύτερος του 30, παχύσαρκος.
Η παχυσαρκία εκτός της κατανάλωσης τροφής και της παρουσίας ή απουσίας άσκησης σχετίζεται απόλυτα με τη γενετική προδιάθεση. Η ικανότητα λήψης μεγάλης ποσότητας τροφής χωρίς να επέρχεται γρήγορος κορεσμός έδωσε, κατά την ιστορία, ένα εξελικτικό πλεονέκτημα στους ανθρώπους που την κατείχαν. Με απλά λόγια, όταν η παρουσία τροφής δεν ήταν δεδομένη κι ο άνθρωπος ήταν αναγκασμένος να κυνηγήσει, αυτός που μπορούσε να φάει περισσότερο ήταν πιθανότερο να είναι κι αυτός που θα επιβιώσει. Η μεγάλη λήψη τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα είχε σαν αποτέλεσμα τη δημιουργία αποθήκης ενέργειας, η οποία θα χρειαζόταν σε περιόδους που δεν ήταν εύκολο να βρεθεί τροφή. Από την άλλη, οι άνθρωποι που δεν χαρακτηρίζονταν από αυτή την ικανότητα μειώνονταν σε πληθυσμό. Παρόλα αυτά, αυτό που ξεκίνησε ως εξελικτικό πλεονέκτημα κατέληξε στις μέρες μας να είναι μειονέκτημα, αφού η εύρεση τροφής δεν αποτελεί πλέον πρόκληση. Οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που καταλήγουν να είναι παχύσαρκοι, είναι οι αυτοί που έχουν τη γενετική προδιάθεση να μη φτάνουν σε κορεσμό με τη φυσιολογική ,σύμφωνα με το σωματικό τους βάρος , ποσότητα τροφής.
Το λίπος στο σώμα δρα όπως αναφέρθηκε και παραπάνω ως ένας ενδοκρινής αδένας. Ο υποδόριος ιστός γεμίζει πρώτος κι η περίσσεια του λίπους αποθηκεύεται ως σπλαγχνικό γύρω από τα όργανα του σώματος. Μεγάλο ποσοστό σπλαγχνικού λίπους οδηγεί τον άνθρωπο σε μία κατάσταση μόνιμης φλεγμονής αλλά και μερικής ανοσοκαταστολής, με αποτέλεσμα ο οργανισμός να καθίσταται ευάλωτος στην έκθεση σε μικροοργανισμούς. Η παχυσαρκία αποτελεί πολυπαραγοντική νόσο και κατατάσσει τους ανθρώπους τους οποίους χαρακτηρίζει σε ομάδες υψηλού κινδύνου. Αποτελεί την πιο συχνή παθογόνο αιτία που οδηγεί σε σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. 13 τύποι καρκίνου σχετίζονται πλέον με αυτήν. Παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο και δημιουργεί επιπλοκές σε περιπτώσεις: αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, στεφανιαίας νόσου, σακχαρώδους διαβήτη, υπερχοληστερολαιμίας, γρίπης, κορωνοϊού, γενικότερα λοιμώξεων, κ.ο.κ., ενώ ταυτόχρονα αυξάνει τον βαθμό δυσκολίας της θεραπείας τους. Επιπρόσθετα, δημιουργεί περαιτέρω προβλήματα ψυχολογικής φύσεως μεταξύ των οποίων και η κατάθλιψη.
Η καλύτερη θεραπεία είναι πάντα η πρόληψη. Όταν αυτή παύει να αποτελεί επιλογή, τα βασικά βήματα αντιμετώπισης της παχυσαρκίας ξεκινούν με την κατάλληλη διατροφή, την οποία θα ορίσει ένας διατροφολόγος ή αρμόδιος ιατρός, την άσκηση, με την ταυτόχρονη δέσμευση και διαρκή προσπάθεια από τον ασθενή. Παρένθεση: Η αερόβια άσκηση λανθασμένα θεωρείται από πολλούς ως η αποτελεσματικότερη, αφού ο συνδυασμός αυτής με ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης αποτελούν ορθότερη επιλογή. Δυστυχώς, πολλές φορές, ακόμα κι αυτά τα βήματα είναι καταδικασμένα να αποτύχουν για διάφορους λόγους, όπως την ψυχική εξουθένωση του ατόμου, αλλά και τη γενετική προδιάθεση. Παράλληλα με τα παραπάνω χρειάζεται κατάλληλη ψυχολογική υποστήριξη και σε ορισμένες περιπτώσεις συνιστάται φαρμακευτική αγωγή ή ακόμη κι επεμβατική χειρουργική, κάτι το οποίο ωστόσο θα αποφασιστεί από τον σχετικά καταρτισμένο ιατρό. Η έναρξη της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται συνήθως μετά από 6μηνη προσπάθεια δίαιτας κι άσκησης, η οποία δεν απέφερε το επιθυμητό αποτέλεσμα και εφαρμόζεται μόνο εφόσον τα οφέλη αυτής έχουν αξιολογηθεί ως μεγαλύτερα από τον κίνδυνο. Υπάρχουν πλέον διάφορες φαρμακευτικές προσεγγίσεις οι οποίες, εξατομικευόμενες ανά ασθενή δύναται να αποδειχθούν ιδιαίτερα αποτελεσματικές. Η δέσμευση του ατόμου για κατάλληλη διατροφή, άσκηση και υγιή τρόπο ζωής θεωρείται φυσικά απαραίτητη προϋπόθεση και σε αυτήν την περίπτωση.
Η εύρεση λύσης στο πρόβλημα της παχυσαρκίας είναι μείζον ζήτημα των σύγχρονων (δυτικών) κοινωνιών, καθώς εκτός από ατομικά οφέλη θα επιφέρει σημαντικές θετικές αλλαγές στο σύστημα της υγείας. Η μείωση του σωματικού βάρους συνεπάγεται και μειωμένα νοσήλια για το εκάστοτε κράτος, αφού οι παραπάνω αναφερθείσες επιπλοκές και τα προβλήματα υγείας θα είναι τόσο λιγότερα, όσο μικρότερο είναι το ποσοστό παχύσαρκων ανθρώπων. Όσο για το άτομο, τα οφέλη συνοψίζονται ως εξής:
Μειωμένο σωματικό βάρος: Νους υγιής – Σώμα υγιές.
Κλείνοντας, παραθέτω την εύστοχη ρήση συναδέλφου “δεν είναι δυνατόν αυτό που φαίνεται πρώτο να θεραπεύεται τελευταίο”.
Τα cookies ανάλυσης μας επιτρέπουν να μετράμε την επισκεψιμότητα και τις πηγές της στην ιστοσελίδα/εφαρμογή μας, με σκοπό τη βελτίωση της απόδοσής της. Όλες οι πληροφορίες που συλλέγουν τα cookies αυτά είναι συγκεντρωτικές και ως εκ τούτου ανώνυμες.
Η ιστοσελίδα/εφαρμογή μας χρησιμοποιεί διαφημιστικά cookies των εταιρειών Google και Facebook. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν από αυτές τις εταιρείες για να δημιουργήσουν ένα προφίλ των ενδιαφερόντων σας, ώστε εμείς να μπορούμε να σας δείξουμε σχετικές διαφημίσεις σε άλλους διαδικτυακούς τόπους, να περιορίσουμε την προβολή διαφημίσεων που δεν ταιριάζουν με τα ενδιαφέροντα σας ή να μετρούμε την αποτελεσματικότητα μιας διαφημιστικής καμπάνιας. Δεν αποθηκεύουν προσωπικά δεδομένα άμεσα, αλλά βασίζονται στη μοναδική αναγνώριση του browser σας και της συσκευής με την οποία συνδέεστε στο διαδίκτυο. Εάν δεν επιτρέψετε αυτά τα cookies, οι διαφημίσεις που θα βλέπετε θα είναι λιγότερο στοχευμένες.
Πρόκειται για cookies αναγκαία για τη λειτουργία της ιστοσελίδας/εφαρμογής και δεν μπορούν να απενεργοποιηθούν. Συνήθως αφορούν σε δικές σας επιλογές, όπως ο ορισμός των προτιμήσεων απορρήτου σας, η εγγραφή σας στον διαδικτυακό τόπο ή η συμπλήρωση εντύπων. Μπορείτε να ρυθμίσετε τον φυλλομετρητή (browser) σας ώστε να μπλοκάρει τα cookies ή να σας ειδοποιεί σχετικά με αυτά, όμως τότε, ορισμένα τμήματα της ιστοσελίδας/εφαρμογής ίσως να μη λειτουργούν. Αυτά τα cookies δεν αποθηκεύουν πληροφορίες που σας ταυτοποιούν.