Η χρήση των οθονών στα παιδιά και η επίδραση στη γλωσσική ανάπτυξη.

Η χρήση της οθόνης αποτελεί σημαντικό μέρος της ζωής μας, τόσο για τους ενήλικες όσο και για τα παιδιά. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, ο χρόνος χρήσης οθόνης από τα παιδιά, είχε αυξηθεί σημαντικά, περίπου κατά 52% σύμφωνα με μια πρόσφατη έρευνα. Αμέσως μετά την άρση των μέτρων, τα παιδιά επέστρεψαν στις δραστηριότητές τους, όμως ο χρόνος παραμονής σε οθόνες, δεν μειώθηκε αρκετά.

Καθώς τα παιδιά περνούν όλο και περισσότερο χρόνο στις οθόνες, οι γονείς απευθύνονται σε εμάς τους ειδικούς, ώστε να ενημερωθούν για τον προτεινόμενο χρόνο χρήσης οθονών, τις επιπτώσεις τους στην αναπτυξιακή εξέλιξη του παιδιού και για τρόπους διαχείρισης συμπεριφορών που απορρέουν από τις αντίστοιχες απαγορεύσεις.

Οι επιστήμονες έχουν μελετήσει τη χρήση της οθόνης των παιδιών και πώς σχετίζεται με τη γλωσσική τους ανάπτυξη. Ένα σημαντικό εύρημα είναι πως η υπερβολική έκθεση σε οθόνες, λειτουργεί αρνητικά στην ανάπτυξη του λόγου. Σε μία ανασκόπηση 40 μελετών που έγινε το 2020, διαπιστώθηκε πως τα παιδιά ηλικίας 2-4 ετών που παρακολουθούσαν πολλή ώρα κάποια οθόνη, είχαν μειωμένες γλωσσικές δεξιότητες, συγκριτικά με άλλα παιδιά της ηλικίας τους. Σε μελέτη του 2022, διαπιστώθηκε πως παιδιά ηλικίας 17-36 μηνών, με υπερβολική έκθεση σε οθόνες, είχαν μειωμένο λεξιλόγιο.

Γνωρίζουμε πως για την ομαλή ανάπτυξη του λόγου και της επικοινωνίας, σε πρώιμες ηλικίες, παίζει σημαντικό ρόλο, η αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά ή ενήλικες, ιδίως σε παιδιά με γλωσσική καθυστέρηση. Γι’ αυτό τον λόγο, προτείνουμε την ένταξη σε σχολικό πλαίσιο και την έκθεση του παιδιού σε νέες και διαφορετικές βιωματικές εμπειρίες, ώστε να ενεργοποιηθούν όλες οι αισθήσεις του. Η χρήση οθονών, περιορίζει την επικοινωνία κι αλληλεπίδραση του παιδιού και κατ’ επέκταση, μειώνει τις ευκαιρίες γλωσσικής ανάπτυξης. Παράλληλα δείχνει να επηρεάζει αρνητικά την προσοχή και συγκέντρωση, τη μνήμη και την οπτική αντίληψη.

Πλέον είναι αποδεδειγμένη η σύνδεση, μεταξύ της ηλικίας έναρξης χρήσης οθονών και των γλωσσικών και γνωστικών δεξιοτήτων των παιδιών. Για τον λόγο αυτό, οι κατευθυντήριες οδηγίες, μιλούν για αποφυγή οθονών έως και την ηλικία των 2 ετών. Μετά από τα 2 έτη, η χρήση εφαρμογών εκπαιδευτικών προγραμμάτων, με περιορισμό χρόνου, δείχνει να έχει θετικό πρόσημο στην αναπτυξιακή πορεία των παιδιών. Ωστόσο, σε μεγαλύτερα παιδιά είναι σημαντική η διαχείριση του χρόνου χρήσης οθονών.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία:

 1)Οι συστάσεις είναι:

• Για παιδιά κάτω των 2 ετών: Καθόλου χρόνος σε οθόνη, εκτός από βιντεοκλήσεις με αγαπημένα πρόσωπα.

• Για παιδιά 2-5 ετών: Έως πέντε ώρες την εβδομάδα, με την παράλληλη παρακολούθηση ενός ενήλικα και τα προγράμματα να έχουν κυρίως εκπαιδευτικό χαρακτήρα.

• Για παιδιά άνω των 5 ετών: Ο χρόνος μπορεί να ξεκινά από μία ώρα ημερησίως και να αυξάνεται έως και δύο ώρες, κυρίως στην εφηβική ηλικία.

2) Ο υπερβολικός χρόνος οθόνης μπορεί να οδηγήσει σε:

• Προβλήματα ύπνου
• Μείωση μελέτης βιβλίων
• Λιγότερο χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους
• Ανεπαρκή σωματική δραστηριότητα
• Δυσθυμικά στοιχεία

Πάμε όμως να δούμε βασικά σημεία που θα ήταν ωφέλιμο να δουν οι γονείς…

• Αλληλεπιδράστε με το παιδί σας κατά τη διάρκεια χρήσης της οθόνης.
• Προσπαθήστε να ακολουθήσετε τις συνιστώμενες οδηγίες σχετικά με τα όρια χρόνου οθόνης και προσαρμόστε ανάλογα με τις συμπεριφορές του παιδιού (π.χ. αν δείχνει να εθίζεται).
• Δημιουργήστε ευκαιρίες για ευχάριστες δραστηριότητες, εκτός σπιτιού, με αλληλεπίδραση με συνομήλικους.
• Αποφύγετε τις οθόνες μέσα στα παιδικά δωμάτια.
• Αποτελείτε πρότυπο για τα παιδιά σας. Προσπαθείτε να μειώσετε τον χρόνο που χρησιμοποιείτε το κινητό σας. Τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως, από αυτό που βλέπουν από εμάς κι όχι από τις συμβουλές μας.
• Αναζητήστε βοήθεια, όταν αντιληφθείτε πως το παιδί αρχίζει να εθίζεται.
• Απενεργοποιήστε τις οθόνες κατά τη διάρκεια των γευμάτων.
• Αποφασίστε ενεργά πότε το παιδί σας είναι έτοιμο για μια προσωπική συσκευή.

Η υγιής χρήση της οθόνης είναι θετική με την κατάλληλη καθοδήγηση και συνέπεια. Η σύγχρονη ζωή επιτάσσει τη χρήση ψηφιακών μέσων, οπότε είναι αδύνατο να απαγορεύσουμε στο παιδί μας τη χρήση τους. Με έναν αποτελεσματικό προγραμματισμό χρόνου οθόνης, με τη λειτουργική εποπτεία μας και με συζήτηση με τα παιδιά, ώστε να μοιραστούν τις ιδέες και τις ανησυχίες τους, μπορούν οι οθόνες να επηρεάσουν θετικά την αναπτυξιακή τους πορεία.