Εμβολιασμός στην ενήλικη ζωή

Εμβολιασμός στην ενήλικη ζωή

Τον Μάρτιο συμπληρώθηκε το δεύτερο έτος της παγκόσμιας πανδημίας από τον ιό SARS Cov-2 που προκαλεί τη νόσο COVID-19. Στο διάστημα των δυο ετών η επιστημονική κοινότητα έχει μελετήσει αρκετά τον ιό, έχει κατανοήσει πώς επηρεάζει τα διάφορα συστήματα του ανθρώπινου οργανισμού και έχει καταφέρει σε αρκετά μεγάλο βαθμό να τον αντιμετωπίσει. Στην αρχή της πανδημίας το μόνο όπλο που είχαμε στη διάθεσή μας ήταν το γνωστό σε όλους μας lock down με αρκετά μεγάλη επιτυχία στην αντιμετώπιση της εξάπλωσης του ιού αλλά με μεγάλο κόστος, όσον αφορά στην οικονομία και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Πλέον έχουμε στην διάθεσή μας διάφορες αγωγές, όπως αντιικά σκευάσματα που επιβραδύνουν τον ιό στον ανθρώπινο οργανισμό αλλά κυρίως τα διάφορα εμβόλια.

Τα εμβόλια είναι βιολογικά παρασκευάσματα που σκοπό έχουν να ευαισθητοποιήσουν το αμυντικό σύστημα του οργανισμού έναντι συγκεκριμένων μικροοργανισμών, ώστε να αποκτήσει ανοσία. Τα εμβόλια συνήθως περιέχουν έναν νεκρό ή αδρανοποιημένο νοσογόνο παράγοντα, ο οποίος είναι υπεύθυνος για μια ασθένεια. Αυτός διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού, ώστε να τον αναγνωρίσει ως ξένο, φτιάχνει αντισώματα που θα τον καταστρέψουν και κυρίως αποκτά μνήμη, έτσι ώστε να μπορεί αργότερα να τον αναγνωρίσει πιο εύκολα εάν το παθογόνο ξαναμολύνει τον οργανισμό.

Το πρώτο εμβόλιο ήταν εναντίον της Ευλογιάς. Το 1796 ο Βρετανός παθολόγος Edward Jenner παρατήρησε ότι οι γυναίκες που άρμεγαν τις αγελάδες παρουσίαζαν φυσαλίδες στα χέρια τους και δεν νοσούσαν από Ευλογιά. Ο Jenner το 1798 χρησιμοποίησε το πύον από τις φυσαλίδες αυτές και εμβολίασε ένα οκτάχρονο αγόρι τον James Philips. O James ακολούθως ήρθε σε επαφή με άτομα που έπασχαν από Ευλογιά αλλά δεν νόσησε. Το πρώτο εμβόλιο ήταν γεγονός με αποκορύφωμα την πλήρη εξάλειψη της Ευλογιάς σε όλο τον κόσμο το 1980.
Ακολούθησαν 2 εμβόλια εναντίον της Λύσσας το 1885 και εναντίον της Πανώλης το 1897. Τα εμβόλια αυτά ουδέποτε χορηγήθηκαν συστηματικά αλλά μόνο σε ομάδες υψηλού κινδύνου.

Από τότε η τεχνολογία των εμβολίων έχει προοδεύσει και πλέον έχουμε εμβόλια για πάρα πολλές μολυσματικές ασθένειες όπως Διφθερίτιδα, Κοκκύτη, Φυματίωση, Τέτανο, Γρίπη, Κίτρινο Πυρετό, Πολιομυελίτιδα, Ιλαρά, Ερυθρά, Παρωτίτιδα, Ηπατίτιδα Β, Ηπατίτιδα Α, Μηνιγγίτιδα. Για τις περισσότερες από αυτές εμβολιαζόμαστε στα παιδικά μας χρόνια και έτσι φτιάχνουμε τείχος προστασίας, τη λεγόμενη “ανοσία αγέλης”. Το Υπουργείο Υγείας σχεδόν κάθε χρόνο εκδίδει ένα εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού παίδων αλλά και ένα αντίστοιχο για ενήλικες. Δυστυχώς όμως για αρκετά χρόνια ο τελευταίος εμβολιασμός στην ενήλικη ζωή γινόταν κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής θητείας για τους άνδρες. Με τις διάφορες διαφημιστικές εκστρατείες των φαρμακευτικών εταιρειών και του κράτους τα τελευταία χρόνια έχουμε καταφέρει να κάνουμε γνωστό τον εμβολιασμό για συγκεκριμένες παθήσεις στον ενήλικο πληθυσμό. Η ενημέρωση αυτή όμως πρέπει να ξεκινά από τον οικογενειακό ιατρό, ο οποίος βρίσκεται λόγω της ειδικότητάς του στην πρώτη γραμμή.

Ας δούμε λοιπόν τι μας συστήνει το εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού ενηλίκων ανάλογα με την ηλικία και τα υποκείμενα νοσήματα του ασθενούς.

Κάθε χρόνο μετά την ηλικία των 60 καθώς και σε συγκεκριμένες ομάδες με υποκείμενα νοσήματα (αναπνευστικές παθήσεις, σακχαρώδη διαβήτη, παχυσαρκία, εγκυμοσύνη, ανασοκαταστολή) συνιστάται να χορηγείται μια δόση του εμβολίου της Γρίπης με τα νεότερα στελέχη. Επίσης από τα 60 και άνω μπορεί κάποιος να προβεί σε εμβολιασμό έναντι του Πνευμονιόκοκκου είτε με μια άπαξ δόση με το 13-δύναμο είτε σε συνδυασμό με το 23-δύναμο που χορηγείται ανά πενταετία. Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορεί και στη χώρα μας το εμβόλιο έναντι του Έρπητα Ζωστήρα, μιας νόσου που δυστυχώς αφήνει αρκετά προβλήματα στους ηλικιωμένους με κύριο τον πόνο που εμμένει για αρκετό διάστημα μετά, καθώς και – σε περιπτώσεις αρκετά ανοσοκατασταλμένων ασθενών – νευρολογικές διαταραχές. Χορηγείται από την ηλικία των 65 έως και 75 ετών. Τέλος δεν θα πρέπει να ξεχνάμε το τριδύναμο ή τετραδύναμο εμβόλιο κατά του Τετάνου, της Διφθερίτιδας, του Κοκκύτη και της Πολιομυελίτιδας. Χορηγείται ανά δέκα χρόνια και προσφέρεται δωρεάν. Όσον αφορά στον τέτανο απλά δεν χρειάζεται να κάνουμε αντιτετανικό ορό, καθώς το εμβόλιο μάς προστατεύει για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα αρκεί να μη χάνουμε τις αναμνηστικές δόσεις ανά δεκαετία.

Δυστυχώς τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί ένα αρκετά μεγάλο αντιεμβολιαστικό κίνημα με αποτέλεσμα ασθένειες οι οποίες είχαν εξαλειφθεί, όπως η ιλαρά, να έχουν κάνει την επανεμφάνισή τους. Ιδίως με τον κορονοϊό έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις καθώς οι κυβερνήσεις στην προσπάθειά τους να προφυλάξουν το σύστημα υγείας έχουν κάνει υποχρεωτικό το εμβόλιο για κάποιες ηλικίες και επαγγελματικές ομάδες δημιουργώντας συγκρούσεις και θεωρίες συνωμοσίας, οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα να μην γίνονται και τα διαδεδομένα τόσα χρόνια εμβόλια.

Οι μεγαλύτερες ανακαλύψεις της ιατρικής επιστήμης ήταν τα αντιβιοτικά και τα εμβόλια με τα μεν πρώτα να υπερχρησιμοποιούνται και τα δεύτερα να βρίσκονται στο στόχαστρο των πανταχού συνωμοσιολόγων.

Αλέξης Ευθυμίου

Γενικός Οικογενειακός Γιατρός.