Εμβολιασμός ενηλίκων

Τα τελευταία χρόνια εξοικειωθήκαμε με την έννοια του εμβολιασμού και την αξία του προλαμβάνειν. Όσο κι αν κάποιοι προσπαθούν ανά τους καιρούς να τα λοιδορήσουν,  τα εμβόλια από το πρώτο (1796 κατά της ευλογιάς, αναζητήστε την πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία) μέχρι και σήμερα, έχουν αποδεδειγμένα συνεισφέρει τα μέγιστα στη διασφάλιση της υγείας των ανθρώπων, κατατασσόμενα τρίτα στη σχετική λίστα πίσω από το πόσιμο νερό και τα αντιβιοτικά. Η ευλογιά είναι η 1^η που εξαφάνισαν από τον χάρτη κι αν δεν υπήρχε το αντιεμβολιαστικό κίνημα την ίδια τύχη θα είχε εδώ κι αρκετά χρόνια κι ο ιός της πολιομυελίτιδας.

Τα εμβόλια αποτελούν τον καλύτερο σύμμαχο της φυσικής ανοσίας του ανθρώπινου οργανισμού, τους τρόπους άμυνας που διαθέτουμε από τη γέννησή μας. Κατατάσσονται στην επίκτητη ανοσία (την αποκτούμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας) και σκοπός τους είναι να βοηθήσουν τον ίδιο τον οργανισμό να αντισταθεί στον εχθρό. Σε αυτά έχει εισαχθεί ειδικά επεξεργασμένος βλαπτικός παράγοντας (αντιγόνο) σε συγκεκριμένη ποσότητα (ζώντες εξασθενημένοι μικροοργανισμοί ή αδρανοποιημένοι- ολόκληροι, τμήματα αυτών, τοξοειδή), ο οποίος εισερχόμενος στον οργανισμό προκαλεί τον τελευταίο να μάθει να τον αναγνωρίζει στο μέλλον και να έχει τον τρόπο να αμυνθεί εναντίον του. Ενισχύει τη φυσική ανοσία και ταυτόχρονα χρησιμοποιεί κύτταρα αυτής. Τονίζεται σε αυτό το σημείο ότι ο βλαπτικός παράγοντας που εισέρχεται στον οργανισμό είναι αρκετός για να προκαλέσει ανοσολογική απόκριση, αλλά σε καμία περίπτωση ικανός να προκαλέσει νόσηση του ατόμου.

Για τα εμβόλια που χορηγούνται σε έναν άνθρωπο από τη γέννησή του μέχρι την παιδική ηλικία ενημερωνόμαστε υπεύθυνα από τον παιδίατρο. Τι ισχύει όμως γι’ αυτά που οφείλουμε να επαναλαμβάνουμε ή να μας χορηγούνται για πρώτη φορά στην ενήλικη ζωή μας; Τυχαίνει πιθανώς να μην έχουμε ποτέ ακούσει για την ύπαρξη κάποιων εξ αυτών και την ανάγκη χορήγησής τους στην κατάλληλη ηλικία ή όταν διαφορετικοί παράγοντες το επιβάλλουν. Παρακάτω θα προσπαθήσω εν συντομία να σας κατατοπίσω για το ποια είναι αυτά, πότε πρέπει να γίνονται και σε πόσες δόσεις σύμφωνα με το ΕΠΕ (Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμού) σε έναν ενήλικα , δεδομένου ότι δεν ανήκει σε κάποια ειδική κατηγορία εμβολιαζόμενου (ανοσοκαταστολή, χρόνια νοσήματα, επαγγελματίες υγείας).

Ξεκινάμε με το 1^ο εμβόλιο (γνωστό τοις πάσι) που αφορά στον εποχικό εμβολιασμό, κατά του ιού της γρίπης. Εποχικός ονομάζεται επειδή επαναλαμβάνεται μία φορά τον χρόνο πριν την έναρξη της περιόδου έξαρσης κρουσμάτων στη χώρα. Πιο συγκεκριμένα, το εμβόλιο πρέπει να χορηγείται 4-6 εβδομάδες νωρίτερα (συνήθως κατά τον Νοέμβριο) αφού χρειάζονται τουλάχιστον 2 εβδομάδες για ανοσολογική απάντηση από τον οργανισμό. Οι άνθρωποι άνω των 60 ετών είναι απαραίτητο να εμβολιάζονται, αλλά και το ευρύτερο πλέον μέρος του πληθυσμού, αφού δύσκολα δεν πληροί τα κριτήρια εμβολιασμού, όπως για παράδειγμα συναναστροφή με ηλικιωμένους ή βρέφη. Οι άνθρωποι που ανήκουν στις ομάδες υψηλού κινδύνου φυσικά έχουν προτεραιότητα.

Σειρά έχει ο αναμνηστικός εμβολιασμός κατά του τετάνου, της διφθερίτιδας και του κοκκύτη. ΠΡΟΣΟΧΗ εδώ!!! Τα πράγματα είναι τόσα απλά και τα περιπλέκουμε μόνοι μας λόγω άγνοιας ή μη ενημέρωσης από τους αρμόδιους φορείς. Ο κοκκύτης είναι μια άκρως λοιμώδης βακτηριακή νόσος που προσβάλλει τους πνεύμονες και τους αεραγωγούς. Μεταδίδεται εύκολα με τα σταγονίδια κι ένα άτομο τον μεταδίδει περίπου σε 17. Στους ενήλικες δε δημιουργεί μεγάλα προβλήματα κι εκδηλώνεται συνήθως με συνάχι κι έναν ξηρό βήχα που στην πορεία γίνεται παροξυσμικός και μπορεί να ¨εγκατασταθεί¨ μέχρι και για 3.5 μήνες. Ένας ενήλικας μπορεί να είναι μολυσματικός χωρίς να νοσεί και να τον μεταδίδει εν αγνοία του, άμεσα ή εμμέσως, στα άτομα που κινδυνεύουν πραγματικά, τα βρέφη. Οι επιπλοκές σε αυτά ξεκινούν με πνευμονία, πολύ σοβαρή κοκκυτική εγκεφαλοπάθεια έως και θάνατο. Το πρόβλημα σχετικά με τον κοκκύτη είναι η υποδιάγνωση από ιατρούς στους ενήλικες, αλλά η λύση απλούστατη: Αναμνηστική δόση του εμβολίου (3πλο κοκκύτης, διφθερίτιδα, τέτανος) ανά 10 έτη.

Το εμβόλιο αυτό κι η επανάληψή του είναι ικανή να μας προστατεύσει κι ενάντια της τοξίνης του τετάνου που αποτελεί τη 2^η πιο θανατηφόρα παγκοσμίως. Τα σπόρια του τετάνου βρίσκονται παντού κι είναι πολύ πιο εύκολο κανείς να εκτεθεί σε αυτά από όσο ο μέσος αναγνώστης θεωρεί. Κατά του τετάνου δυστυχώς η φυσική ανοσία δεν επαρκεί, ούτε αποτελεί λύση η χορήγηση αντιτετανικού ορού αφού ο χρόνος επώασης του βάκιλλου μπορεί να είναι από 8-21 μέρες μέχρι και μήνες μετά. Η μοναδική αποτελεσματική κι ενδεδειγμένη λύση είναι ο εμβολιασμός. Οι 3 δόσεις των κατάλληλων εμβολίων έχουν συνήθως χορηγηθεί πριν την ενήλικη ζωή κι αρκεί το εμβόλιο που αναφέρθηκε παραπάνω ανά 10 χρόνια για να διατηρήσει εμάς και τους συνανθρώπους μας ασφαλείς à με ένα σμπάρο, 3 τρυγόνια.

Άνθρωποι άνω των 65 χρόνων (ή σε ομάδες υψηλού κινδύνου) εμβολιάζονται σύμφωνα με το ΕΠΕ κατά του πνευμονιόκοκκου.  Τα εμβόλια είναι 2 και πρέπει να γίνονται αμφότερα με μεσοδιάστημα ενός έτους. Εάν έχουν χορηγηθεί πριν το 65^ο έτος της ηλικίας θα ακολουθήσει μία αναμνηστική δόση με το πέρας αυτού του ηλικιακού ορίου. Εξίσου απαραίτητος είναι ο εμβολιασμός έναντι του έρπητος ζωστήρα. Είναι ο ίδιος ο ιός της ανεμοβλογιάς που ¨κοιμάται¨ στο σώμα μας και μετά το 60^ο έτος της ηλικίας επανενεργοποιείται σε περίπου έναν στους 4 ανθρώπους και είναι ικανός να επιφέρει σοβαρότατες επιπλοκές (έντονο χρόνιο πόνο έως κώφωση ή τύφλωση του ατόμου). Το εμβόλιο χορηγείται μία φορά στη ζωή ενός ατόμου, δωρεάν από το 60^ο-75^ο ηλικιακό έτος (ΠΡΟΣΟΧΗ σε ανοσοκατεσταλμένους).

Ελπίζω να ανέδειξα ως έναν βαθμό, στα πλαίσια του άρθρου αυτού, τη σημασία του εμβολιασμού. Κλείνω χρησιμοποιώντας το κλισέ πλέον της ατομικής ευθύνης. Ο εμβολιασμός σώζει ζωές, τις δικές σας αλλά και των διπλανών σας. ΕΜΒΟΛΙΑΣΤΕΙΤΕ !!!

Νίκος Κορκάρης

Φαρμακοποιός