Αλλεργικό άσθμα.

Το άσθμα είναι μία νόσος των αεραγωγών, δηλαδή του κατώτερου αναπνευστικού συστήματος, η οποία χαρακτηρίζεται από αυξημένη ανταπόκριση των πνευμόνων και του τραχειοβρογχικού δέντρου σε ποικίλα αλλεργιογόνα ερεθίσματα. Προκαλεί κυρίως στένωση των αεραγωγών διάχυτα, η οποία συνήθως υποχωρεί είτε αυτόματα είτε μετά από θεραπεία. Κλινικά μπορεί να εκδηλωθεί με δύσπνοια, βήχα, αδυναμία ομιλίας και συριγμό ιδιαίτερα στην εκπνοή. Η νόσος εμφανίζεται σε κρίσεις και χαρακτηρίζεται από διαστήματα, στα οποία ο ασθενής είναι χωρίς συμπτώματα. Η διάρκεια των κρίσεων μπορεί να είναι μικρή, κυμαίνεται δηλαδή από μερικά λεπτά μέχρι λίγες ώρες και ο ασθενής έπειτα αναρρώνει μετά το τέλος της κρίσης.

Ποια τα αίτια;

Τα ερεθίσματα που προκαλούν οξέα επεισόδια άσθματος μπορούν να ταξινομηθούν σε επτά βασικές κατηγορίες: αλλεργικά, φαρμακολογικά, σχετιζόμενα με τον χώρο εργασίας και το είδος της, λοιμώδη, σχετιζόμενα με τη φυσική άσκηση και ψυχολογικής φύσης.Τα περισσότερα αλλεργιογόνα που προκαλούν το άσθμα είναι αερογενή και προκειμένου να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση πρέπει να είναι σε αφθονία για σημαντικά χρονικά διαστήματα.

Πολύ σημαντικό είναι το γεγονός ότι το αλλεργικό άσθμα παρουσιάζει εποχιακή κατανομή. Αυτό είναι ιδιαιτέρα συνηθισμένο σε παιδιά και νέους ενήλικες. Οι περιπτώσεις που οφείλονται σε πούπουλα, τρίχωμα ζώων, ακάρεα της σκόνης, σπόρους μυκήτων και άλλα είδη αντιγόνων που συναντώνται διαρκώς στην ατμόσφαιρα δεν παρουσιάζουν εποχιακή κατανομή. Η έκθεση σε κάποιο αλλεργιογόνο προκαλεί, κατά κανόνα, μία άμεση αντίδραση, όπου η απόφραξη των αεραγωγών αναπτύσσεται μέσα σε λίγα λεπτά και ακολούθως υποχωρεί. Πολλές φορές ακολουθεί η όψιμη αντίδραση, δηλαδή ένα δεύτερο κύμα βρογχόσπασμου μερικές ώρες μετά την κυρίως κρίση.

Ποια τα συμπτώματα του Αλλεργικού Άσθματος;

Κλινικά το άσθμα παρουσιάζει την ακόλουθη χαρακτηριστική τριάδα συμπτωμάτων: δύσπνοια, βήχας και συριγμός. Στην πλέον τυπική μορφή του, το άσθμα αποτελεί μία παροξυσμικά εμφανιζόμενη νόσο στην οποία εμφανίζονται και τα τρία προαναφερθέντα συμπτώματα. Κατά την έναρξη μιας κρίσης, ο ασθενής αισθάνεται συσφιγκτικό άλγος στο στήθος και συχνά συνυπάρχει μη παραγωγικός βήχας. Σε βαριά κρίση, μπορεί ο συριγμός να γίνεται εξαιρετικά υψηλής συχνότητας. Ακόμη μπορεί να γίνεται ορατή σε βαριές κρίσεις η σύσπαση των επικουρικών αναπνευστικών μυών. Το τέλος μιας ασθματικής κρίσης σημαίνεται συχνά με βήχα και αποβολή πυκνόρρευστης, ινώδους βλέννης, η οποία παίρνει τη μορφή κυλίνδρων σαν τους αεραγωγούς. Λιγότερο τυπική σε περιπτώσεις άσθματος είναι η αναφορά από τον ασθενή  δύσπνοιας μετά την  κόπωση.

Πώς γίνεται η διάγνωση;

Η διάγνωση του άσθματος γίνεται με τη διαπίστωση αντιστρεπτού βρογχόσπασμου. Αυτό συμβαίνει, όταν κατά τη διενέργεια σπιρομέτρησης παρατηρείται αύξηση της τιμής του FEV1 (βεβιασμένη εκπνοή ή ταχέως εκπνεόμενος όγκος αέρα (σε λίτρα) σ’ ένα δευτερόλεπτο) κατά 15% (ή παραπάνω) μετά τη χορήγηση 2 εισπνοών β-αδρενεργικού διεγέρτη. Οι δερματικές δοκιμασίες μπορεί να είναι θετικές (με εκδήλωση αντίδρασης πομφού και ερυθρότητας) σε ποικίλα αλλεργιογόνα, το εύρημα όμως αυτό δεν σχετίζεται απαραίτητα με τις διαταραχές που παρουσιάζουν οι πνεύμονες. Το ποσοστό των ηωσηνόφιλων στο αίμα και στα πτύελα και οι μετρήσεις των επιπέδων των IgE είναι επιβοηθητικά, αλλά όχι ειδικά στοιχεία για το άσθμα. Στις απλές ακτινογραφίες θώρακα μπορεί να ανευρίσκεται υπερδιάταση των πνευμόνων, αλλά το εύρημα αυτό δεν είναι διαγνωστικό.

Ποια η θεραπευτική αντιμετώπιση;

Το πλέον αποτελεσματικό μέτρο αντιμετώπισης του αλλεργικού άσθματος είναι η απομάκρυνση του αιτιολογικού παράγοντα από το περιβάλλον του ασθενούς. Επιπλέον, η απευαισθητοποίηση ή η ανοσοθεραπεία με εκχυλίσματα των υπόπτων αλλεργιογόνων είναι ευρέως διαδεδομένη. Τέλος, τα διαθέσιμα φάρμακα για τη θεραπεία του άσθματος διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τα φάρμακα που αναστέλλουν τη σύσπαση των λείων μυικών ινών, δηλαδή τα αποκαλούμενα “ταχέως δρώντα ανακουφιστικά” και τα φάρμακα που παρεμβαίνουν στις διεργασίες της φλεγμονής, δηλαδή τα “φάρμακα μακροπρόθεσμου ελέγχου”.

Ο κύριος στόχος της χρόνιας θεραπείας είναι να επιτευχθεί μια σταθερή, ασυμπτωματική κατάσταση με την καλύτερη δυνατή πνευμονική λειτουργία, χρησιμοποιώντας βέβαια την ελάχιστη δυνατή φαρμακευτική αγωγή. Οι κατευθυντήριες οδηγίες είναι σαφείς και στοχεύουν στην καλή ποιότητα ζωής του ασθενούς με όσο το δυνατόν λιγότερες παροξύνσεις, κανένας περιορισμός στην αθλητική δραστηριότητα που επιθυμεί ο ασθενής, ελάχιστη δυνατή χρήση βραχείας δράσης β2 διεγερτών και καθόλου ανεπιθύμητες ενέργειες από τη θεραπεία που εφαρμόζεται.

Πρόληψη Αλλεργικού Άσθματος

Η πρόληψη εμφάνισης άσθματος σε ασθενείς είναι βασικός θεμέλιος λίθος της σωστής θεραπείας. Για παράδειγμα έχει βρεθεί πως πολλοί ενήλικες με αλλεργική ρινίτιδα παρουσιάζουν αναπνευστικό άσθμα και η πρόληψη είναι εφικτή με δύο τρόπους: πρώτον, με τη σωστή συμπτωματική θεραπεία της αλλεργικής ρινίτιδας, δηλαδή με τη χρήση αντιφλεγμονώδους αγωγής για το κατάλληλο χρονικό διάστημα, και δεύτερον, με την ειδική ανοσοθεραπεία, δηλαδή την επανεκπαίδευση του αμυντικού συστήματος, ώστε να μην αναγνωρίζει ως εχθρό τα αλλεργιογόνα και να μην προκαλεί αλλεργία κατά την επαφή με αυτά.

Ο κάθε ασθενής οφείλει να λαμβάνει τη σωστή αγωγή μετά από προσωποποιημένη προσέγγιση από τον ειδικό θεράποντα και φυσικά να είναι ορθά εκπαιδευμένος να αντιμετωπίσει την κρίση του, αλλά κυρίως να αποφεύγει τα αλλεργιογόνα που αποδεδειγμένα τον ενοχλούν.